چه علوم طبیعی روی پدیده های مادی و ایستا در یک برهۀ معین و ثابت از زمان، کار می کنند، نه روی پدیده ئی جاری در طول یک عمر. در علوم طبیعی هر چیز (هر پدیده) به صورت مشخص و ایستا و در یک مقطع معین زمانی تدقیق می شود، و نمی تواند هم جز این باشد. در...
که در این مرحله با روشی کاملاً دقیق و انسانی، از میان روشها، انسانی ترین و با ارزش ترین روشها، انتخاب می شود. ما پیش از اینکه به ارائه ی برترین و انسانی ترین و با ارزش ترین روشِ بررسی علوم انسانی بپردازیم، نخست این شبهه را برطرف می سازیم که مراد ما از «علوم انسانی» همۀ آن...
که در آن انسان از دیدگاه های مختلف و متفاوت و گاه از ابعاد متنوع، مورد بررسی و شناخت قرار می گیرد و محقق را به نتیجه ئی درست و یا نادرست رهنمون می شود.
گرایش به علوم، چه از نظر انگیزه و چه از نظر هدفی که دنبال می کند، مراحلی را می پیماید و در این مسیر نمی توان علوم انسانی و گرایش به آنرا از این ویژگی مستثنی دانست؛ لذا گرایش به علوم انسانی نیز در کلیت خویش دو مرحله را خواهد پیمود:
و اما بشر تناهی ندارد و در این مسیر جرقه یی از نور کمال بر «قلب» و یا «مغز» وی می تابد و او نمی تواند دیگر به ارزش، به عنوان هدف بنگرد و نفسِ ارزش را ارج نهد؛ لذا این نور دریچه ئی از دنیائی نوین، متعالی و برتر را بر وی می گشاید که ارزش، راه رسیدن بدان...
اگر در روند تکامل اندیشۀ انسانی عوامل بازدارنده یی مداخله ننمایند و انسان همگام با فطرت خویش و در مسیر سرشت خودش گام بردارد، ناچار از رسیدن به مرحله ئی از تکامل اندیشه می رسد که علم برایش معنای دیگری غیر از وسیلۀ تداوم حیات و یا غیر راه رسیدن به آنچه هست (حقیقت) را پیدا خواهد کرد، و...
دومین مرحلۀ گرایش انسان به علم مرحله یی ست که انسان از درک تداوم هستیی خویش در رابطۀ با هستیی پدیده ها تا حدی دل آسوده است و می تواند اطمینان داشته باشد که مقداری از دانستنیهایش، تضمینِ تداوم هستی وی را در رابطۀ با هستی می توانند بکنند؛ و نیز در خویش نوعی احساس نیاز به شناخت آنچه...
نخستین مرحله یی که انسان آگاهانه و با ارادۀ آزادِ خویش به بررسی پدیده های طبیعی و رویدادهای اجتماعی می پردازد، بیشتر در رابطه با کشف روابط طبیعی و یا احیاناً اجتماعی جهت تسهیل حرکت زندگی می باشد، بدین معنا که هدفمندی و معنای این حرکت دانشجویانه، حب حیات است، که اگر از تحقیق و بحث و مجادله در...
بررسی دقیق تاریخ علم نشان می دهد که انسان از نظر گرایش به علم «چند» مرحله را پشت سر نهاده است. این مراحل، مراحل تکمیلی نیست، چه مراحل تکمیلی و تکوینی را شایسته آنکه بی شمار دانست نه محدود، بلکه این مراحل را بیشتر از جهت انگیزه و عامل مورد تأمل قرار می دهیم: