طبیعی ست هر آنکه با آن مایۀ از بینش و برداشت بخواهد به زندگی و زمینه های مربوطه اش بنگرد و بگراید، اندیشۀ پالایش یافته و تجارب دقیقش به او حکم می کند تا هم خود، راه اعتدال در پیش گیرد و هم دیگران را از خطرات و آسیب های بی توجهی به اعتدال آگاه سازد. و یقیناً همین...
لازم به تذکر و تأکید نتواند بود که خود آگاهی انسان یکی از عالی ترین نمونه ها و ویژگی های کمال رشد فرزند آدمی ست، اما این نکته قابل یادآوری و تأکید است که هیچ کسی به خودآگاهی انسانی دست یافته نمی تواند مگر اینکه نسبت به پندار و گفتار و کردار خویش اشراف داشته، علت گرایش و یا...
پس از اذعان و اعتراف به اینکه وسیله شناسی یکی از ویژگی های انسان کامل و راهروی می باشد که می خواهد خود را به قلۀ بلند کمال و آزادی برساند، اینک باید یادآوری نموده که ویژگی دیگر چنین انسانی از نظر بلخی «راهشناسی» می باشد. چه آنکه راه رسیدن به کمال و اهداف کمال آفرین را نمی داند،...
بدون شک یکی از نشانه های انکار ناپذیر انسان سالم و رشد یافته «وسیله شناسی» تواند بود، زیرا انسانی که در کارزار زندگانی فردی، با مشکلات و موانع بیشماری دست و پنجه نرم کرده و در کورۀ زندگانی با شراره های زیادی مواجه شده است، اگر از هر مورد درسی و از هر تجربه ای سبقی گرفته باشد اینک انبان...
از سوئی، آنگاه که به افکار و ریشۀ تحلیل های بلخی بیشتر توجه می نمائیم، در می یابیم که بلخی رسیدن به ارزشهای یاد شده و مجهز شدن به تجهیزات مزبور را مستلزم داشتن تحلیل و آگاهی و در نهایت «همت» شمرده و درین زمینه به حدی از تأکید متوسل می شود که یگانه مشخصۀ انسان آزاده را داشتنِ همت...
چشم عبرت بین و اندیشۀ عبرت سنج، انسان را با خیلی از واقعیت ها آشنا می سازد که بلخی به عمده ترین مسئله ای که می توان درین رابطه مطمع نظر قرار گیرد (ابتلاءها) اشاره نموده و با عبارتهای مختلف آنرا مورد ارزیابی قرار داده است. زیرا او بخوبی دریافت نموده است که: «انسان» تا مبتلا به ناملایمات، به رنجها،...
آنکه می خواهد برسد، باید بیاموزد؛ باید از آنها که رسیده اند، راه و رسم رسیدن، ابزار و وسایل پیمودن و… را بیاموزد. باید چشم عبرت بین بدست آورد، سِرّ این نکته که قرآن این همه تأکید می دارد: «قل سیروا فی الارض فانظروا کیف کان عاقبه الذین من قبل» در همین عبرت آموزی نهفته است. از سوئی اگر...
آنچه بدون کوچکترین تردیدی روشن و قابل پذیرش می باشد اینست که «ادعا» نمی تواند منشأ اثر باشد و خیال پردازی نمی تواند در واقعیت دگرگونی پدیدار سازد؛ بداهت این مسئله را می توان از ضرب المثل عامیانۀ: «به حلوا حلوا گفتن دهن شیرین نمی شود» دریافت. بلخی که می خواهد انسان را به مقام توصیف نابردار آزادی راهنمون...
نقل است که شخصی بَرِ شیخ آمد وگفت: «دستوری ده تا خلق را به خدا دعوت کنم»گفت: «زنهار تا بخویش دعوت نکنی!» گفت: «شیخا»، خلق را به خویشتن دعوت توان کرد؟»گفت: «آری، که کسی دیگر دعوت کند، و ترا ناخوش آید نشان آن باشد که دعوت به خویشتن کرده باشی.» «شیخ ابوالحسن خرقانی» از آنچه آمد، به گوشه ای...